De goed bedoelende foute eigenaar
De ‘Ik heb de klok horen luiden’ eigenaar.
Honden zijn roedeldieren. Als zij andere honden tegenkomen gedragen ze zich als wolven binnen een roedel. Je moet dit ook laten gaan en je er zeker niet mee bemoeien. Ze worden heel asociaal als je ze niet overal bij laat.
Als je hond bang is, moet je absoluut geen steun geven want dan beloon je de angst. Voordat mensen die mij kennen nu denken dat ik echt volledig van het padje ben, leg ik even uit wat ik bedoel. Bovenstaand is decennia lang gepredikt in de hondenwereld. Met uitzondering van de gedragsdeskundigen/biologen, dacht men binnen de kynologie dat dit juist was. Tegenwoordig heb ik soms medelijden met beginnend hondeneigenaren. Je ziet door de extreem diverse methoden en adviezen door de bomen het hondenbos niet meer. Iedereen draaft getuigend door elkaar. Van knuffelsessies tot correctiekoordjes en alles wat er tussenin zit. Wie geloof je dan?
Het is roedelgedrag
Laten we de eerste alinea eens onder de loep nemen. Honden zijn roedeldieren. Honden behoren binnen de taxonomie tot dezelfde soort als de wolf en dit zijn inderdaad roedeldieren. Bij honden is er echter sprake geweest van domesticatie. Dit heeft gevolgen gehad op het gedrag en op het uiterlijk. Er is bij honden sprake van neotenie, het op volwassen leeftijd nog vertonen van onvolwassen (gedrags)kenmerken. Diezelfde domesticatie heeft ervoor gezorgd dat honden grotendeels afhankelijk zijn geworden van de mens. Stellen dat honden, die elkaar in het park tegenkomen, roedelgedrag laten zien ten opzichte van elkaar is niet reëel te noemen. Dit doen wolven overigens ook niet. Roedelgedrag wordt vertoond ten opzichte van roedelleden. Dit zijn geen onbekenden. Honden op straat en in het park/strand zijn net zo min een roedel als dat wij een team vormen met de mensen die we in de supermarkt tegenkomen. Wij geven daar ook niet iedereen een hand en/of vragen hoe het thuis gaat. Zo is het met honden ook.
Sommigen vormen misschien een groep met een sociale identiteit. Dit kan ontstaan als zij elkaar met regelmaat in dezelfde samenstelling ontmoeten en samen wandelen. Ze kennen elkaar en vertonen sociaal gedrag ten opzichte van elkaar. Toch is ook dit nog steeds geen echte roedel. Een roedel bestaat uit drie of meer individuen die met elkaar samen leven op dagelijkse basis. Hiernaast richten honden zich veel meer op de omgang met de mens waar ze mee samenleven. Deze mens moet zich er dus wel degelijk mee bemoeien! Honden leven niet meer in de natuur. Net zo min als wij overigens. Ikzelf overleef nog geen twee weken in de natuur. Althans, in de echte natuur. In Nederland vind je altijd wel ergens een snackwagen binnen een straal van 30 km. Wij tellen niet meer mee in ‘The wild’. Kortom, honden moeten het niet zelf uitzoeken. Wij zijn de belangrijkste in het leven van de hond en zijn hiermee ook verantwoordelijk voor de hond én zijn welzijn. Dit betekent niet dat honden nooit binnen een gecontroleerde setting met andere honden mogen spelen maar dit horen wij wel degelijk te begeleiden.
Ze worden asociaal als je het ze niet zelf uit laat zoeken
Wij hebben door middel van kunstmatige selectie enorm ingegrepen in de wolf. Hierdoor zijn er veel verschillend rassen ontstaan. Er zit een groot verschil in afmeting, uiterlijk en inmiddels ook in aanleg. Onze begeleiding is hierdoor van wezenlijk belang. Het verschil in afmeting en de verschillende spelstijlen binnen de verschillende rastypen, kunnen voor veel misverstanden en vervelende leerervaringen zorgen als we dit ongecontroleerd laten gebeuren. Honden kunnen dus ook getraumatiseerd raken. Ontmoetingen met iedere loslopende hond is niet per definitie positief. Net als bij ons mensen, lopen er ook bij honden soms individuen rond die niet al te stabiel zijn en van hieruit niet op de meest sociaal vaardige wijze met soortgenoten omgaan. Hier moet de eigenaar aansturen en niks op zijn beloop laten. Zeker niet als het om puppy’s gaat.
Hiernaast is het absoluut nodig dat je hond leert dat hij niet op alles en iedereen af mag gaan. Het is niet des honds om niet groepsgenoten zomaar binnen je persoonlijke zone toe te laten. Wij mogen er niet vanuit gaan dat alle anderen gecharmeerd zijn van een ongevraagde ontmoeting. Hiernaast zorgen leerervaringen, rastype en leefomgeving ervoor dat niet alle honden met alle andere honden kunnen/willen omgaan. Dit heeft niets met opvoeding te maken. Ik wil ook niet dat iedereen even leuk komt socializen als ik op straat loop. Dit is gewoon de persoon die ik ben. Dat hoef ik niet te veranderen zolang ik anderen met rust laat. Als anderen mijn persoonlijke ruimte niet respecteren en mijn verzoek om met rust gelaten te worden negeren, kan ik erg onvriendelijk worden. Dat maakt mij niet onopgevoed. Dat maakt de ander respectloos.
Als ze bang zijn mag je niet steunen. Dan beloon je de angst.
Om een hond op te laten groeien tot een stabiel individu moet hij zich veilig voelen. Veiligheid is extreem belangrijk. Minstens zo belangrijk als voedsel. Hoewel er nog vaak wordt gezegd dat voedsel de belangrijkste levensbehoefte is geef ik hieronder aan waar dat niet klopt.
Stel je de volgende situatie voor: Je hebt zojuist, in de echte natuur, een konijn gevangen. Net als je deze op wil gaan eten verschijnt er een Timberwolf die dit konijn ook als patatje joppiesaus ziet. Wat ga je doen? Vechten met die wolf over het konijn? De kans is groot dat je dan nooit meer hoeft te eten en die wolf naast zijn patatje joppiesaus ook ineens een ongekruide mensenbout heeft. Ik laat het konijn voor wat het is en zorg voor mijn eigen veiligheid. Hier legt voedsel het dus af tegen veiligheid.
Het klinkt misschien vreemd, maar om veilig te zijn en te blijven, speelt angst een belangrijke rol. Angst is geen teken van zwakte. Het is een teken van een goed werkend brein. Een van je belangrijkste overlevingsmechanisme. Zonder angst ben je snel dood. Dan steek je over als er een vrachtwagen aankomt. Dan stap je een ravijn in en ga je inderdaad met een wolf in gevecht. Dat is heel slecht voor je gezondheid.
Omdat angst een emotie is kun je dit, in tegenstelling tot wat er vroeger beweerd werd, niet belonen. Je kunt het gedrag dat uit angst voorkomt versterken. Echter niet door steun en veiligheid te bieden. Je kunt het gedrag versterken door mee te gaan in de angst en zelf ook onrustig/angstig te worden. Maar door de stabiele factor te zijn en aan te geven dat het bij jou veilig is, heet steun geven. Daar wordt niemand banger van. Zelfs een arm om je hond heen te slaan en ze op veilige afstand te brengen zodat ze de situatie rustig kunnen bekijken, versterkt te angst niet. Wat doen wij bij een jong kind dat het spookhuis spannend vindt? Wij zetten dat kind toch ook niet alleen in het karretje, spreken het even flink vermanend toe en lopen weg. Ik mag hopen van niet. We gaan mee. We slaan een arm om het kind heen en geven aan dat wij niet bang zijn. Zo kun je leren met angsten om te gaan zonder een ongewenste coping strategie te ontwikkelen. Als je het allemaal zelf op moet lossen leer je als pupje al snel dat van je afhappen erg goed werkt. De kans dat het hondje snappen en happen als coping strategie ontwikkelt wordt ineens heel groot. Zolang er geen sprake is van overmatige angst voor de veelvoorkomende dingen in het leven, heeft angst dus een hele belangrijke functie in het opgroeien tot evenwichtig individu.
Dus:
Nee!
- Ze moeten het niet zelf uitzoeken
- Ze vertonen geen roedelgedrag ten opzichte van niet tot de roedel behorende honden.
- Je moet het ze niet zelf uit laten zoeken. Het is jouw taak als eigenaar om ongewenste leerervaringen te voorkomen.
- Je laat je hond niet overal op af denderen.
- Bij angst laat je ze niet aan hun lot over zodat je kans loopt dat ze een ongewenste coping strategie ontwikkelen.
Ja!
- Je socialiseert (officieel habitueert) aan dat waar de pup in zijn dagelijks leven mee te maken krijgt.
- Je begrijpt dat je een onvolwassen wolf in huis hebt in een mensengezin en geen volwassen wolf in een wolvenroedel
- Ze mogen spelen als dit gecontroleerd gaat en de andere hond positief sociaal vaardig is.
- Je leert je hond dat hij niet met iedere andere hond ‘iets’ hoeft.
- En bij angst geef je steun en veiligheid. Zelfs als dit betekent dat je een jonge pup optilt bij nieuwe situaties die mogelijk angst inboezemen. Dit is niet dramatisch voor de socialisatie (habituatie)! Het is traumatisch als je niets doet.
Ik laat mijn honden niet zomaar op andere honden aflopen. Dit is een bijzonder risicovolle situatie. De kans dat de andere hond hier niet van gediend is, is in veel gevallen heel normaal. Bij wolven is een ontmoeting met een andere roedel levensgevaarlijk. Dit kan je dood worden. Nu zijn honden in gedrag niet meer helemaal hetzelfde als de wolf, maar een onbekende soortgenoot binnen je persoonlijke ruimte en/of territorium wordt zeker niet zonder meer gewaardeerd. Als dit tot een conflict komt dan ligt dit aan de eigenaar die geen enkele poging doet zijn/haar hond terug te roepen of aan de eigenaar van de hond die wél losloopt maar niet onder appél staat.
Appél blijkt overigens een heel moeilijk begrip voor veel eigenaren. Toch is het niet echt moeilijk.
Appél betekent: Ik roep maximaal twee maal HIER. Als hij er dan nog niet is ga ik hem halen.
Appél betekent niet: Ik heb vijf keer geroepen hij heeft al één keer opgekeken.
Als je hond niet terugkomt als hij wordt geroepen, komt dat omdat hij niet onder appél staat. Dat komt niet omdat, er andere honden zijn, andere mensen voorbij lopen of hij het park nou eenmaal zo leuk vindt.
Als jij je hond echt zo goed hebt opgevoed als je zelf denkt, dan is het een hele kleine moeite om hem even bij je te roepen bij het ontmoeten van kinderen, mensen die honden spannend vinden, fietsers, jogger én andere honden. Je roept je hond ( want jij hebt het allemaal wél goed gedaan, dus hij luistert), je passeert elkaar, zegt vriendelijk gedag en na 20 meter verderop laat je jouw hond weer vrij. Geef een ander niet de schuld als er door jouw losloper een conflict ontstaat met een hond die wordt teruggeroepen of een aangelijnde hond. Het ligt echt aan jou en niet aan de andere combinatie. De andere hond hoeft niets met jouw hond. Die loopt daar rustig met zijn eigenaar ‘minding their own business’ te wandelen. Jij en jouw hond breken in. De schuld verleggen, met op kynologische vergissingen gebaseerde, verwijten naar de ander is niet netjes en getuigd van weinig verstand van hondengedrag.
Voor degene die dit echt allemaal nog niet wisten, omdat ze bijvoorbeeld net in hondenland komen kijken. Zoek goede begeleiding! Schroom niet te vragen naar de opleiding of de laats gevolgde bijscholing. Een echte professional zal hier totaal geen probleem mee hebben en met alle geduld van de wereld uitleggen hoe het zit. Hondenland kan zoveel fijner en relaxter zijn als we elkaar de ruimte kunnen geven in plaats van de ruimte respectloos te claimen.
